„Dziwne drobne przedmioty” to pierwszy polski wybór wierszy Larsa Gustafssona (ur. w 1936 r.), który z powodu swych wszechstronnych zainteresowań postrzegany jest za człowieka renesansu i pisarza totalnego, potrafiącego oddać pełnię za pomocą skierowania poetyckiej lupy na drobnostki. Ten szwedzki poeta począwszy od swego debiutu w 1962 roku zdążył już opublikować kilkadziesiąt książek i z tego względu uważany jest za najpłodniejszego szwedzkiego współczesnego pisarza. Głównym „wątkiem” tej książki jest świadomość, że przed powstaniem każdego dzieła sztuki świat jest wybrakowany lub całkowicie pusty, gdyż brakuje w nim dopełniającego całość elementu. Dopiero jego zaistnienie jest namacalnym dowodem na piękno istnienia. Uniwersalizuje estetyzm, który w jego przekonaniu w takim samym stopniu należy do wszystkich istot żywych, przede wszystkim zwierząt, które dzięki swej zmiennej perspektywie postrzegają świat w całkowicie innym wymiarze. Jego utwory są dowodem na wszechobecne w świecie podglądactwo, usilne dążenie do ujrzenia tego co niewidzialne dla ogółu. Świat tu przedstawiony jest „labiryntem”, chaosem, który wypełniony został do granic możliwości przedmiotami domagającymi się uwagi. Twórczość ta nie jest jednak peanami wysławiającymi piękno, Lars Gustafsson przede wszystkim chce zauważyć rozpad i zniekształcenie. Podmiot liryczny tych wierszy to czujny obserwator, odbierający rzeczywistość całym sobą, wszystkimi dostępnymi zmysłami. W momentach ekstazy poznawczej potrafi nawet zespolić się z danym przedmiotem, stać się z nim jednością. Nie czyni człowieka władcą świata, lecz osobą będącą niewolnikiem własnej natury i otaczającej go nieujarzmionej przyrody. Poetę zastanawia jakie miejsce w hierarchii „bytów” zajmuje ścieżka i labrador, oboje tak samo „posiadające” własną osobowość. Tytułowe przedmioty są dla Gustafssona są czymś całkowicie statycznym i dlatego podatnym na niezauważenie. Zaprezentowany na kartach tego zbioru system aksjologiczny czyni z człowieka istotę niemoralną, która istnieje tylko dzięki przedziwnemu zbiegowi okoliczności. Podaje nawet przykłady przewinień. Jednostka między innymi niszczy przyrodę pod pozorem jej wspierania, zezwala na utratę właściwości przez przedmioty równocześnie zarzekając się, że są one dla niego bezcenne i nie pozwoli ich zniszczyć. Według poety powinnością człowieka jest darzenie wszystkiego szacunkiem, gdyż po jego śmierci o jego przeszłym istnieniu zaświadczyć będą mogły tylko przedmioty, które kiedyś wytworzył.

W niniejszym zbiorze poza kilkudziesięcioma utworami czytelnik odnajdzie także napisane specjalnie do tego wydania posłowie pisarza, w którym ten analizuje recepcję swojej twórczości w Polsce, wspomina wizyty w naszym kraju, a także ujawnia fascynacje polskimi poetami. Poza Zbigniewem Herbertem i Czesławem Miłoszem zachwyca go przede wszystkim wysoce inspirująca twórczość Wisławy Szymborskiej, której rozwój od wielu lat uważnie obserwował. Trzeba przyznać, że po lekturze „Dziwnych drobnych przedmiotów” wielu zauważy emanujący z każdego wiersza klimat utworów polskiej poetki.

Lars Gustafsson to poeta dogłębnie eksplorujący istotę tylko tych elementów rzeczywistości, które wydają się mu być powszednie, codziennie i przede wszystkim “dziwne”. Każdy z zawartych w tym tomie utworów to osobny hymn na cześć piękna tego co niezauważalne z powodu swej istoty. Zdaniem tego poety człowiek na każdym kroku krzywdzi przedmioty, dzięki którym tak naprawdę może żyć. Jest lirycznym głosem tego co wie o wiele więcej niż ktokolwiek inny.

Autor: Przemysław K.

Lars Gustafsson “Dziwne drobne przedmioty”, wybór i tłumaczenie Zbigniew Kruszyński, wydawnictwo Znak, Kraków 2012, s. 124